Sara is een 38-jarige vrouw die ik ken van mijn opleiding Omgaan met Verlies, ze is net afgestudeerd. Sara maakt prachtige documentaires waarvan enkele genomineerd werden voor IDFA. Digital storytelling noemt ze haar vak: het ontwerpen en regisseren van interactieve verhalen. Waarom gaat ze dan een opleiding over rouw doen? Sara verloor twaalf dagen na haar vijfde verjaardag haar zusje Anna die anderhalf jaar jonger was. Ogenschijnlijk leefde Sara gewoon verder en was er niet zoveel aan haar te merken. En toch is haar hele leven getekend door de dood van Anna. In haar werk komt verlies steeds weer terug. Tot ze er niet meer omheen kan, haar eigen dochtertje Yuki wordt vijf, het moment is gekomen om het aan te gaan.
‘Ik wil gewoon heel graag weten wie ik was toen ik vijf was. Hoe heb ik dat ervaren dat Anna dood ging? Heb ik het niet doorgehad, heb ik gereageerd? Hoe heb ik dat gedaan en hoe doen andere kinderen van vijf dat?’
Eindelijk gaat ze met haar ouders spreken, die ze, zoals veel kinderen doen, toch altijd beschermd heeft omdat het verdriet al zo groot was. Maar een camera zou te veel zijn dus kiest Sara voor een radio-documentaire ‘Toen ik vijf was’. Dat biedt meer intimiteit. Het resultaat is ontroerend. Het gesprek met haar ouders die ondanks de voelbare weerstand toch willen meewerken: een daad van liefde. Gesprekjes met 9- en 10 jarigen die rond hun vijfde een broertje of zusje verloren. Maar wat bij mij werkelijk binnenkwam, zijn de vragen van de 5-jarige Yuki: ‘Vond je het zielig? Moest je een beetje huilen? Hoe kan je opeens naar de hemel gaan?’ Naar de foto’s kijkend: ‘ Je ziet er een beetje verlegen uit. Was Anna toen al verloren, je zusje, of niet?’ De nuchtere constatering: ‘Iemand is dood, dood is dood, levend is levend.’ Vragen over de dood zelf: ‘Hoe zag Anna er toen uit, nog als Anna? Wat is stijf? Dat je andere haren krijgt? Keetje zei dat haar oma doodgaat en dan werd ze een sterretje. Heb je daar ook van gehoord? Ik vind het wel mooi. Maar hoe gebeurt dat? Met een raket kan je naar de hemel gaan? Een sterretje zijn zou ik wel leuk vinden.’ Wie zegt nog dat kinderen niet wijs zijn? De stellen precies de juiste vragen, een kwaliteit die we als volwassene vaak verleerd zijn.
Sara belde mij in de afrondingsfase omdat ze een opmerking had gekregen over het betrekken van kinderen bij de documentaire. Maak je dan niet te veel los bij hen? Sara doet precies wat kinderen nodig hebben: zij neemt ze serieus, vult niet in en is tevreden met hun kinderlijke antwoorden waar ook zoveel wijsheid in doorklinkt. Ze geeft kinderen een stem en waar ik dat zelf met name op papier doe, geeft Sara ze een echte stem. Luister maar eens en laat je ontroeren: http://www.2doc.nl/documentaires/series/radio-doc/2017/Toen-ik-5-was.html
